Ο αρκετά γνωστός και μέχρι πρότινος προστατευμένος υποπληθυσμός Λαγόγυρων στο Αγρόκτημα Γεωπονικής Σχολής ΑΠΘ (Aristotle University Farm), δεν υπάρχει πια...
Δεν έμεινε ούτε ένας. Ένας μικρός πληθυσμός αδέσποτων γατών που ξεκίνησε να φιλοξενείται στον περιβάλλοντα χώρο του αγροκτήματος, δυστυχώς ξεκλήρισε μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο έναν από τους τελευταίους υποπληθυσμούς του είδους στην Ελλάδα. Ο Λαγόγυρος (Spermophilus citellus) είναι ένας εδαφόβιος σκίουρος που απειλείται με εξαφάνιση, κι αυτή τη στιγμή αξιολογείται ως είδος Κινδυνεύον (EN) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN και στον Ελληνικό Κόκκινο Κατάλογο (https://shorturl.at/QFoDM και https://shorturl.at/DiMcT). Ο φωτογράφος των εικόνων που βλέπετε, κατέγραψε τη θήρευση 4ων Λαγόγυρων μέσα σε λιγότερο από 2 ώρες, από τη μία και μόνο γατούλα που απαθανατίζεται σε αυτές.
Και θα πει κάποιος «Και τι έγινε; Έτσι είναι η φύση!».
Κι όμως, δεν είναι έτσι η φύση. Οι γάτες δεν ανήκουν στην άγρια φύση. Είναι ανθρώπινο δημιούργημα μέσω επιλεκτικών αναπαραγωγών (selective breeding) χιλιάδων ετών. Όπως άλλωστε είναι και ο σκύλος, το πρόβατο, η αγελάδα, το γουρούνι, κ.ά. Οι γάτες είναι αξιολάτρευτα κατοικίδια ζώα, πολύ δημοφιλή και αγαπητά (εγώ προσωπικά έχω σώσει και βοηθήσει στην υιοθεσία δεκάδων, ενώ στο παρελθόν είχα κι ο ίδιος υιοθετήσει). ΔΕΝ είναι άγρια ζώα όμως. Και εξηγώ αναλυτικά:
Πώς προέκυψε η σημερινή γάτα:
Πριν πολλές χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος εξημέρωσε τη Λυβική αγριόγατα για να την έχει κοντά του (περίπου 10.000 χρόνια πριν, ενδεικτικές πηγές: https://www.nature.com/articles/s41437-018-0071-4 και https://shorturl.at/dij7G). Αργότερα, άτομα της εξημερωμένης Λυβικής αγριόγατας μεταφέρονται από τον άνθρωπο και διασταυρώνονται και με άλλα υποείδη αγριόγατας από άλλες περιοχές, ενώ για τα μερικά πιο πρόσφατα χιλιάδες χρόνια, η υβριδική πλέον γάτα επιδέχεται επιλεκτικές αναπαραγωγές από τον άνθρωπο με σκοπό να εδραιωθούν κάποια επιθυμητά χαρακτηριστικά και να δημιουργηθούν και οι διάφορες ράτσες (Ενδ. πηγές: https://shorturl.at/0ICOX και https://shorturl.at/NNYU4).
Έτσι, φτάνουμε σήμερα η κατοικίδια γάτα να συνιστά ένα ανθρώπινο δημιούργημα, ένα ζώο εντελώς διαφορετικής συμπεριφοράς και οικολογίας από τις αγριόγατες, που έχει μεταφερθεί από τον άνθρωπο σε σχεδόν ολόκληρο τον πλανήτη, ζει κοντά και υπό την προστασία του ανθρώπου, πολλαπλασιάζεται με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου, δεν ανήκει σε κανένα φυσικό οικοσύστημα, ενώ συνεχίζει να διατηρεί τα κυνηγετικά ένστικτα τα οποία τα εξασκεί όταν βρίσκεται αδέσποτη/μη περιορισμένη. Αυτή τη στιγμή ο παγκόσμιος πληθυσμός των γατών υπολογίζεται, σύμφωνα με κάποιες μελέτες, μεγαλύτερος από 600 εκατομμύρια (Ενδ. Πηγή: https://tinyurl.com/mvfn3m9t).
Οι επιπτώσεις των αδέσποτων (αλλά και ελεύθερων δεσποζόμενων) γατών στην άγρια ζωή:
Οι αδέσποτες και μη περιορισμένες δεσποζόμενες γάτες, έχουν συμβάλει στην εξαφάνιση τουλάχιστον 63 ειδών άγριας ζωής μέχρι σήμερα, και συνεχίζουν να ασκούν πίεση σε πολλές χιλιάδες άλλα (Πηγή: https://tinyurl.com/2h42j689 και πηγές εντός).
Υπολογίζεται ότι οι γάτες θηρεύουν ΕΤΗΣΙΩΣ:
Στην Αμερική (ΗΠΑ):
• από 1,3 έως 4 δισεκατομμύρια πτηνά
• 6 έως 22 δις μικροθηλαστικά
Στην Αυστραλία:
• περισσότερα από 600 εκατομμύρια ερπετά
• 400 εκ. πτηνά
• περισσότερα από 1 δις θηλαστικά
(Πηγή: https://tinyurl.com/2h42j689 και πηγές εντός).
Στην Κίνα:
• 2,7 - 5,5 δις πτηνά
• 4 - 10 δις θηλαστικά (Πηγή: https://tinyurl.com/mwh6se43).
Μια γάτα μπορεί να σκοτώσει πολλές δεκάδες μικρά ζώα ΗΜΕΡΗΣΙΩΣ, όπως έχει δειχθεί πολλές φορές (ενδεικτική φωτογραφία - Προσοχή! Σκληρές εικόνες: https://tinyurl.com/44tbkevc).
Στην Ελλάδα, ακόμα είναι ελάχιστες οι μελέτες για τη θήρευση της άγριας ζωής από τη γάτα, όπως αυτή που έχει δείξει μείωση κατά 50% του πληθυσμού της Αιγαιόσαυρας (Podarcis erhardii) σε ένα νησί, από θήρευση γατών (https://tinyurl.com/y932hnkx). Παρόλα αυτά, στις αναφορές των μελετητών που εργάζονται στην εποπτεία της ελληνικής άγριας ζωής, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι έχουμε παρόμοια προβλήματα και στη χώρα μας (βλ. αξιολογήσεις στον ελληνικό Κόκκινο Κατάλογο των απειλούμενων ειδών https://redlist.necca.gov.gr/). Επιπλέον, οι αδέσποτες οικόσιτες γάτες υβριδίζουν με την Ευρωπαϊκή αγριόγατα αλλοιώνοντας τα γενετικά, μορφολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά, και τη γενετική καθαρότητά της, με κίνδυνο ουσιαστικά να την οδηγήσουν σταδιακά στην εξαφάνισή της.
Έτσι λοιπόν, η γάτα (αδέσποτη/μη περιορισμένη), αξιολογείται σήμερα ως ένα από τα 24 δεινότερα ξενικά εισβλητικά/χωροκατακτητικά χορδωτά ζώα παγκοσμίως, ενώ βρίσκεται στη λίστα με τα 100 δεινότερα ξενικά είδη γενικώς (φυτά και ζώα), σύμφωνα με την IUCN (Πηγή: https://tinyurl.com/2bnnz8ye).
Εν κατακλείδι:
Η γάτα είναι ένας οργανισμός που δεν ανήκει σε κανένα φυσικό οικοσύστημα, με καταγωγή από επιλεκτικές αναπαραγωγές και όχι από φυσική εξέλιξη. Οι φυλογενετικές μελέτες καταδεικνύουν με αδιάσειστα δεδομένα την καταγωγή και τη γενετική δομή της οικιακής γάτας. Οι αδέσποτες γάτες είναι μια σοβαρή ανθρωπογενής πίεση προς την άγρια πανίδα, μια πίεση για την οποία δεν πρέπει να εθελοτυφλούμε. Είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα, που σε άλλες χώρες και ηπείρους έχει οδηγήσει μέχρι και σε εξαφάνιση ειδών, ενώ έχει αρχίσει να φαίνεται πλέον και στη χώρα μας.
Ποιες είναι οι ΛΥΣΕΙΣ στο πρόβλημα;
- Ενημέρωση
- Υιοθεσία
- Στείρωση
- Περιορισμός κατ' οίκον των γατών, αλλά και όλων των κατοικίδιων ζώων
- Και φυσικά άμεση σύλληψη και απομάκρυνση από ευαίσθητα σημεία, όπως στην περίπτωση του Λαγόγυρου.
Τα αδέσποτα ζώα υποφέρουν και τα ίδια από αρρώστιες, δρόμους, κακόβουλους ανθρώπους και ένα σωρό άλλους κινδύνους, και μαζί τους υποφέρει και η άγρια πανίδα. Οφείλουμε να μην πετάμε τα κατοικίδιά μας μόνα τους στο έλεος της πόλης και της φύσης, δημιουργώντας και τα παραπάνω προβλήματα. Δεν είναι εργαλείο οι γάτες, είναι κατοικίδιο ζώο συντροφιάς και οφείλουμε ως τέτοιο να το φροντίζουμε, εντός οικίας, χορτάτο, στειρωμένο και υγιές. Αν αγαπάς τις γάτες σε νοιάζει η ευζωία τους.
Ναι, υπάρχουν κι άλλες, πολύ σημαντικές ανθρωπογενείς πιέσεις, όπως η αλλαγή χρήσης γης και η ρύπανση, όμως αυτό δεν μειώνει σε σημασία την πίεση των αδέσποτων κατοικιδίων και εισβλητικών ειδών. Και για να προλάβω κάποιους, ΔΕΝ δαιμονοποιούμε τη γάτα παραθέτοντας τα πραγματικά δεδομένα και το υπαρκτό, τεκμηριωμένο διεθνώς πρόβλημα. Η ευθύνη δεν ανήκει στη γάτα, αλλά σε εμάς τους ανθρώπους που επιτρέπουμε την ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή και εγκατάλειψη. Δεν φταίει η γάτα, εμείς φταίμε. Με το να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα πετυχαίνουμε πιο υπεύθυνους κηδεμόνες κατοικιδίων, καλύτερο νομοθετικό πλαίσιο, περισσότερα καταφύγια, περισσότερες στειρώσεις και υιοθεσίες, και περισσότερες διασώσεις άγριων ζώων.
Φιλοζωία σημαίνει αγαπώ όλα τα ζώα, όχι μόνο τα κατοικίδια, και σέβομαι το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα. Υπάρχουν ανθρώπινες λύσεις, αρκεί να εντοπίσουμε και να αναγνωρίσουμε τα προβλήματα. Αγαπάμε τις γάτες, αγαπάμε και την άγρια ζωή.
Πηγή:
Ilias Strachinis